डॉ. अश्विनी तायडे, इन्फेक्शन स्पेशालिस्ट

अलीकडेच वोक्हार्ट हॉस्पिटल नागपूरच्या इन्फेक्शन स्पेशालिस्ट डॉ. अश्विनी तायडे यांनी प्रौढ लसीकरण आणि त्यांचे फायदे याबद्दल माहिती दिली आणि सांगितले कि, “प्रौढ लसीकरण म्हणजे बालपणातील, पौगंडावस्थेतील, प्रौढावस्थेतील आणि वृद्धावस्थेतील व्यक्तींना लस देणे.” लसीकरण हा प्रतिबंधात्मक आरोग्यसेवेचा एक आधारस्तंभ आहे, ज्यामुळे व्यक्ती आणि समाजाला गंभीर परिणाम होऊ शकतो अशा संसर्गजन्य रोगांपासून संरक्षण प्रदान करतो.

पुढे त्यांनी प्रौढ लसीकरणाच्या फायद्यांविषयी माहिती दिली. इन्फ्लूएन्झा, न्यूमोनिया आणि शिंगल्स यांसारख्या गंभीर आजारांपासून बचाव करण्यासाठी प्रौढ लसीकरण महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. लसीकरण लोकसंख्येचा एक महत्त्वाचा भाग झाला आहे याची खात्री करून, आम्ही सामूहिकपणे प्रतिकारशक्ती निर्माण करतो, जे अधिक असुरक्षित असू शकतात, जसे की वृद्ध किंवा रोगप्रतिकारक शक्ती कमी झालेल्या व्यक्तींचे संरक्षण करते. कोविड नंतर, बालरोग लसीकरण कार्यक्रमात व्यत्यय आल्यामुळे डोक्याची प्रतिकारशक्ती कमी झाली आहे आणि आम्हाला प्रौढांमध्ये चिकन पॉक्स आणि गालगुंड यांसारख्या संसर्गामध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढ झाल्याचे आपल्याला दिसून आले आहे. लहान मुलांचे लसीकरण करणे अधिक महत्त्वाचे आहे परंतु प्रौढांना देखील या संक्रमणांपासून स्वतःचे संरक्षण करणे आवश्यक आहे ज्यामुळे प्रौढांमध्ये मोठ्या समस्या निर्माण होऊ शकतात.

लसीकरणामुळे टाळता येण्याजोग्या रोगांवर उपचार करण्याशी संबंधित येणारा खर्च कमी करण्यास मदत होते. ही एक किफायतशीर स्ट्रॅटेजी आहे जी केवळ जीव वाचवत नाही तर आरोग्य सेवा प्रणालींवरचा ताण देखील कमी करते. लसीकरण एखाद्या व्यक्तीच्या काम करण्याच्या आणि परिपूर्ण जीवन जगण्याच्या क्षमतेवर परिणाम करू शकणाऱ्या रोगांच्या घटना आणि तीव्रता कमी करून निरोगी, अधिक उत्पादनक्षम समाजात योगदान देते.

श्री अभिनंदन दस्तेनवार, सेंटर हेड, वोक्हार्ट हॉस्पिटल्स नागपूर म्हणाले, “आम्ही नेहमीच आमच्या रूग्णांना प्राधान्य दिले आहे आणि विविध उपक्रमांद्वारे जगभरात जनजागृती केली आहे. सर्वसामान्यांना परवडणाऱ्या किमतीत सेवा देताना आम्हाला आनंद होतो आणि हे वोक्हार्ट हॉस्पिटल्स नागपूरचे वैशिष्ट्य आहे. आमच्या डॉक्टरांचे आणि वोक्हार्ट हॉस्पिटल्स नागपूरच्या संपूर्ण टीमचे मी आभार मानतो.”           

प्रौढ लसीकरणाबद्दल काही गैरसमज आहेत जसे की “मला लहानपणी लस देण्यात आली होती, त्यामुळे मी कायमची कमजोर आहे. “परंतु वास्तविकता अशी आहे की बालपणातील लसींपासूनची प्रतिकारशक्ती कालांतराने कमी होऊ शकते आणि नवीन धोके निर्माण होऊ शकतात. पुरेसे संरक्षण राखण्यासाठी बूस्टर शॉट्स अनेकदा आवश्यक असतात. इतर काही गैरसमज खालीलप्रमाणे आहेत.

“लसींमुळे ते रोग होऊ शकतात ज्यांना त्यांनी प्रतिबंधित केले पाहिजे.”

वास्तविकता: लसींमध्ये रोगजनकांचे कमकुवत किंवा निष्क्रिय स्वरूप असतात, ज्यामुळे ते रोग होऊ शकत नाहीत याची खात्री करतात. रोगांच्या संभाव्य तीव्रतेच्या तुलनेत प्रतिकूल प्रतिक्रिया सामान्यतः सौम्य आणि तात्पुरत्या असतात.

“मी निरोगी आहे, त्यामुळे मला लसींची आवश्यकता नाही.”

वास्तविकता: निरोगी व्यक्तीला देखील रोगाचा संसर्ग होऊ शकतो आणि त्याचा प्रसार होऊ शकतो. लसीकरण केवळ व्यक्तीचे संरक्षण करत नाही तर समाजाच्या कल्याणासाठी देखील योगदान देते.

“नैसर्गिक रोग प्रतिकारशक्ती ही लस-प्रेरित प्रतिकारशक्तीपेक्षा चांगली आहे.”

वास्तविकता: नैसर्गिक संक्रमणामुळे मृत्यूसह गंभीर परिणाम होऊ शकतात. लस वास्तविक रोगाशी संबंधित जोखमींशिवाय प्रतिकारशक्ती विकसित करण्याचा एक सुरक्षित मार्ग प्रदान करतात.

प्रौढ लसीकरणाचे अनेक प्रकार आहेत जसे की इन्फ्लूएंझा लस, न्यूमोकोकल लस, शिंगल्स लस, टिटॅनस, डिप्थीरिया, पेर्टुसिस (टीडीएपी) लस, ह्युमन पॅपिलोमाव्हायरस (एचपीव्ही) लस. मोसमी फ्लूपासून संरक्षण करण्यासाठी इन्फ्लूएंझा लसीची दरवर्षी शिफारस केली जाते, जी विशेषतः वृद्ध लोकांसाठी आणि दीर्घकालीन आरोग्याच्या तक्रारी असलेल्यांसाठी महत्त्वपूर्ण आहे. न्यूमोकोकल लस हा न्यूमोनियापासून संरक्षण करण्यासाठी आहे, जो संभाव्य जीवघेणा संसर्ग आहे आणि विशेषतः ज्येष्ठांसाठी आणि कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती असलेल्या व्यक्तींसाठी महत्त्वपूर्ण आहे. शिंगल्स लस व्हेरिसेला-झोस्टर व्हायरस पुन्हा सक्रिय होण्यापासून संरक्षण करते, शिंगल्स म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या वेदनादायक स्थितीस प्रतिबंध