वर्ल्ड सीओपीडी डे 2024: लवकर निदान आणि व्यवस्थापनासाठी लंग हेल्थ समजून घेणे

वर्ल्ड सीओपीडी डे 2024 चा एक भाग म्हणून, आरोग्य तज्ञ, “तुमच्या फुफ्फुसाचे कार्य जाणून घ्या” या या वर्षीच्या थीमच्या अनुषंगाने लंग हेल्थ जाणून घेण्याच्या आणि समजून घेण्याच्या महत्त्वावर जोर देत आहेत. हा फोकस महत्त्वाचा आहे कारण जागतिक मृत्यूंपैकी 74% गैर-संसर्गजन्य रोग (एनसीडी) आहेत, तीव्र श्वसन रोग (सीआरडी) जसे की सीओपीडी आरोग्याच्या परिणामांवर लक्षणीय परिणाम करतात, विशेषतः भारतात. ग्लोबल बर्डन ऑफ डिसीज स्टडी 2019 नुसार सीओपीडी ही सर्वात प्रचलित परंतु कमी ओळखली जाणारी श्वसन स्थिती आहे, जी सुमारे 55 दशलक्ष भारतीयांना प्रभावित करते आणि देशातील मृत्यूचे दुसरे प्रमुख कारण आहे. ^[1], [2]

फुफ्फुसाच्या कार्य चाचणीचे महत्त्व सांगताना डॉ. रागिणी दिवाण, पल्मोनोलॉजिस्ट, कोल्हापूर म्हणाले., “सीओपीडी सारख्या दीर्घकालीन श्वसन रोगाच्या प्रभावी व्यवस्थापनासाठी आणि पुढील गुंतागुंत टाळण्यासाठी लवकर निदान आणि उपचार महत्त्वाचे आहेत. स्पायरोमेट्री, एक फुफ्फुसाची कार्यक्षमता चाचणी जी फुफ्फुस किती हवा धारण करू शकते आणि आपण किती लवकर श्वास सोडू शकता हे मोजते, जे परिस्थितीचे गांभीर्य आणखी वाढण्याआधी सीओपीडीच्या लवकर निदानासाठी महत्वाचे आहे. ^[3] दुर्दैवाने, भारतातील अनेक लोक सीओपीडीची लक्षणे फक्त तेव्हाच ओळखतात जेव्हा कुटुंबातील सदस्याला त्याचा अनुभव येतो, अनेकदा ते वृद्धत्व, सामान्य फ्लू किंवा धूम्रपान करणाऱ्यांचा खोकला म्हणून प्रारंभिक लक्षणे नाकारतात. म्हणून रुग्ण शिक्षण आवश्यक आहे. माहितीसाठी विश्वसनीय संसाधने जसे की नवीन ब्रीथफ्री वेबसाइट भारतातील लंग हेल्थ सुधारण्याच्या मोहिमेमध्ये लोकांना गुंतवून ठेवण्यासाठी, व्यक्तींना त्यांचे श्वासोच्छवासाचे आरोग्य व्यवस्थापित करण्यासाठी सक्रिय पावले उचलण्यास सक्षम करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.”

सीओपीडीच्या व्यवस्थापनात जागरूकतेची महत्त्वाची भूमिका अधोरेखित करताना, डॉ मोहन पोतदार, पल्मोनोलॉजिस्ट, कोल्हापूर, यांनी स्पष्ट केले,“सीओपीडी व्यवस्थापनाचे उद्दिष्ट रोगाची प्रगती मंद करणे आणि फुफ्फुसाच्या कार्यात घट कमी करणे हे आहे. सुमारे दोन तृतीयांश सीओपीडी प्रकरणांचे निदान झालेले नसल्यामुळे आणि केवळ एक–पाचव्या भागांना योग्य श्वास आत घेण्याचे (इनहेलेशन) उपचार मिळत असल्याने, 2022 मध्ये भारतात आयोजित मोठ्या बहुकेंद्रीय ग्रामीण लोकसंख्येवर आधारित अभ्यासानुसार, जागरूकता वाढवल्याने जीव वाचू शकतो.^[4] ब्रॉन्कोडायलेटर इनहेलर्स सीओपीडीच्या व्यवस्थापनासाठी महत्वाचे आहेत, रुग्णांना श्वास घेण्यास मदत करतात, तर फुफ्फुसांच्या (पल्मोनरी) पुनर्वसन कार्यक्रमांमुळे जीवनाच्या गुणवत्तेत लक्षणीय सुधारणा होऊ शकतात. खरं तर, योग्य श्वासोच्छवासाच्या तंत्राशी झुंजत असलेल्या काही रुग्णांसाठी, नेब्युलाइज्ड उपचारांचा विचार केला जाऊ शकतो. ^[5] रुग्णांना त्यांची स्थिती व्यवस्थापित करण्यात मदत करण्यासाठी नेब्युलायझेशन हा आणखी एक प्रभावी मार्ग आहे. अधिकाधिक रुग्णांना वेळेवर तसेच योग्य काळजी आणि आधार मिळतील याची खात्री करण्यासाठी उपलब्ध उपचार पर्यायांबद्दल जागरूकता वाढवणे महत्त्वाचे आहे, ज्यामुळे शेवटी चांगले परिणाम आणि फुफ्फुसांचे आरोग्य चांगले राहते.”