बहिष्कारानंतरही चीनमधून आयात वाढली !

सीमावादावरून भारत आणि चीनमधील संबंध ताणले गेले असले तरी व्यापाराच्या बाबतीत चित्र काही वेगळेच आहे. सुमारे 2 वर्षानंतर चीन पुन्हा भारताचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार बनला आहे. गेल्या आर्थिक वर्षात 118.4 अब्ज डॉलर द्विपक्षीय व्यापारासह चीन भारताचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे. याआधी अमेरिका सलग दोन वर्षे भारताचा सर्वात मोठा व्यापार भागीदार होता. ग्लोबल ट्रेड रिसर्च इनिशिएटिव्ह या आर्थिक संशोधन संस्थेच्या अहवालात ही बाब समोर आली आहे. चीनकडून भारताची आयात 100 अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त असल्याने अमेरिका यावेळी मागे पडली आहे.
गेल्या आर्थिक वर्षात भारताची चीनला निर्यात 8.7 टक्क्यांनी वाढून 16.67 अब्ज डॉलर झाली आहे. लोहखनिज, सुती धागे/कपडे, हातमाग, मसाले, फळे आणि भाज्या, प्लास्टिक आणि लिनोलियम यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये भारताची निर्यात वाढली आहे. गेल्या आर्थिक वर्षात शेजारील देशांमधून भारताची आयात 3.24 टक्क्यांनी वाढून 101.7 अब्ज डॉलर झाली आहे.
दुसरीकडे, 2023-24 मध्ये अमेरिकेतील निर्यात 1.32 टक्क्यांनी घसरून 77.5 अब्ज डॉलर झाली आहे. 2022-23 मध्ये ते 78.54 अब्ज डॉलर होते. अमेरिकेतून भारताची आयात जवळपास 20 टक्क्यांनी घसरून 40.8 अब्ज डॉलर झाली आहे.GTRI ने सांगितले की, 2018-19 ते 2023-24 या आर्थिक वर्षात भारताच्या 15 व्यापारी भागीदारांसोबतच्या व्यापारात लक्षणीय बदल झाले आहेत. याचा परिणाम केवळ आयात आणि निर्यातीवर झाला नाही तर विविध क्षेत्रातील व्यापार आणि व्यापार तूट यांची स्थितीही बदलली आहे. भारत आणि अमेरिका यांच्यातील द्विपक्षीय व्यापार 2023-24 मध्ये 118.3 अब्ज डॉलर इतका अपेक्षित आहे. 2021-22 आणि 2022-23 मध्ये अमेरिका भारताचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार होता. जीटीआरआयचे संस्थापक अजय श्रीवास्तव म्हणाले की, आयातीतील वाढीमुळे व्यापार तूट 2018-19 मध्ये 53.57 अब्ज डॉलर वरून 2023-24 मध्ये 85.09 बिलियन डॉलर झाली आहे. अमेरिकेतील निर्यातीत 47.9 टक्क्यांनी वाढली आहे. अमेरिकेतील आयातही 14.7 टक्क्यांनी वाढून 35.55 अब्ज डॉलरवरून 40.78 अब्ज डॉलर झाली आहे.
वाणिज्य मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, 2013-14 ते 2017-18 आणि 2020-21 मध्येही चीन भारताचा सर्वात मोठा व्यापार भागीदार होता. चीनपूर्वी, संयुक्त अरब अमिराती (UAE) हा देशाचा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार होता. 2021-22 आणि 2022-23 मध्ये अमेरिका सर्वात मोठा व्यापार भागीदार होता.