no images were found
समाज उपयोगी संशोधन गरजेचे : प्रा. (डॉ.) पी. एम. शिरगे
कोल्हापूर (प्रतिनिधी): बहुविद्याशाखीय शिक्षणामुळे संशोधनास गती मिळते, असे प्रतिपादन प्रा. (डॉ.) पी. एम. शिरगे, प्राध्यापक, आय.आय.टी. इंदोर यांनी केले. शिवाजी विद्यापीठाच्या भौतिकशास्त्र अधिविभागात आयोजित “ऊर्जेसाठी प्रगत कार्यात्मक पदार्थ” या विषयावर ते बोलत होते. कार्यक्रमाचे प्रास्ताविक व प्रा. (डॉ.) पी. एम. शिरगे यांचा परिचय प्रा. (डॉ.) के. वाय. राजपुरे यांनी करून दिला. डॉ. शिरगे यांना शाल भेट देऊन सत्कार कार्यक्रमाचे अध्यक्ष प्रा. (डॉ.) आर. जी. सोनकवडे यांच्या हस्ते करण्यात आला.
डॉ. शिरगे यांनी त्यांची संशोधनातील वाटचाल सांगून व्याख्यानाची सुरवात केली. प्रा. शिरगे यांनी त्यांच्या संशोधनामधील विविध विषयांवर चर्चा केली त्यामध्ये ऊर्जा साठवण, सुपरकंडक्टर मध्ये प्रगत कार्यात्मक पदार्थांचा उपयोग सांगितला. प्रा. शिरगे यांचे संशोधन सौर घट, बॅटरी, सुपरकॅपेसिटर आणि गॅस सेन्सर यांसारख्या अत्याधुनिक क्षेत्रांमध्ये पसरलेले आहे. सुपरकंडक्टर्समधील त्यांचे कार्य, विशेषत: कमी तापमानात शून्य विद्युत प्रतिरोधक, चुंबकीय उत्सर्जन (मॅगलेव्ह) ट्रेन आणि क्वांटम संगणन यांसारख्या ऍप्लिकेशन्सच्या प्रगतीमध्ये निर्णायक ठरले आहे. मेस्नर इफेक्ट, सुपरकंडक्टर्सचे प्रमुख वैशिष्ट्य जे चुंबकीय क्षेत्रांना मागे टाकते, घर्षणरहित, ऊर्जा-कार्यक्षम वाहतुकीसाठी महत्त्वपूर्ण आहे, ज्यामध्ये हाय-स्पीड रेल्वे सिस्टममध्ये क्रांती घडवून आणण्याची क्षमता आहे याबद्दल त्यांनी सविस्तर माहिती दिली. तसेच त्यांनी लिथियम-आयन बॅटरी आणि सोडियम-आयन बॅटरीवरील संशोधनामधील बॅटरीचे आयुष्य, जास्त गरम होणे आणि ज्वलनशीलता यासारख्या गंभीर आव्हानांचे निराकरण करण्याविषयी चर्चा केली. त्याबरोबरच सुपरकॅपॅसिटरवरील त्यांचे संशोधनाविषयी माहिती दिली. उच्च-दाब संश्लेषण तंत्राचा उपयोग करून प्रा. शिरगे यांनी विविध गुणधर्मांसह नवीन पदार्थ विकसित केले आहेत. त्यांचे संशोधन सौर घटाच्या कार्यक्षमतेत सुधारणा करत आहे आणि ऊर्जा संचयनासाठी मेटल-ऑर्गेनिक फ्रेमवर्क (MOFs) सारख्या नवीन पदार्थांचा शोध घेत आहे. जसजसे जग स्वच्छ आणि अधिक शाश्वत ऊर्जेच्या उपायांकडे वाटचाल करत आहे तसतसे प्रा. शिरगे यांचे हरित ऊर्जा, सुपरकंडक्टिंग मटेरियल आणि पुढच्या पिढीतील ऊर्जा साठवण प्रणालींमध्ये योगदान त्यांना 21 व्या काळातील काही अत्यंत महत्त्वाच्या तांत्रिक आव्हानांना तोंड देण्याच्या उद्देशाने संशोधनात आघाडीवर आहे.
प्रा. सोनकवडे यांनी आपल्या अध्यक्षीय भाषणात ग्रामीण भागातील विद्यार्थीदेखील संशोधन कार्यात भरारी घेऊ शक्ती याचे डॉ. शिरगे हे उत्तम उदाहरण असल्याचे नमूद केले. भारतात सध्या २३ आयआयटी असून प्रा. शिरगे हे एका आघाडीच्या आयआयटीमध्ये संशोधन करीत आहेत हि अधिविभागासाठी अभिमानाची बाब असल्याचे नमूद केले. विद्यार्थ्यांनी आपल्या परिस्थितीचा बाऊ करण्यापेक्षा धाडसी निर्णय घ्यायला शिकले पाहिजे. अपयशाची भिती न बाळगता जागतिक संधी मिळविण्यासाठी आत्मविश्वासाने पुढे यायला हवे.
डॉ. एस. एस. पाटील यांनी आभार मानले. याप्रसंगी, डॉ. ए. व्ही. मोहोळकर, डॉ. आर. एस. व्हटकर, डॉ. एन. एल. तरवाळ, डॉ. एस. पी. दास, डॉ. व्ही. एस. कुंभार, डॉ. एम. आर. वाईकर, डॉ. ए. आर. पाटील यांच्यासह अधिविभागातील विद्यार्थी मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.
